Glosariusz

Bezpieczne dla metalu, bezpieczne dla stali

Zmiana projektu części, w której aby uzyskać żądaną geometrię, trzeba usunąć jedynie metal z narzędzia. Ma to szczególne znaczenie w przypadku zmiany projektu części już po wyprodukowaniu narzędzia, ponieważ narzędzie musi zostać zmienione, a nie w całości wyprodukowane na nowo.

Bridge tool / bridge tooling (narzędzia mostowe)

Tymczasowe narzędzia, które są używane do produkcji części do czasu, gdy gotowe będą narzędzia do produkcji seryjnej.

CAD

projektowanie wspomagane komputerowo

Cylinder

Element wtryskarki, w którym granulat tworzywa sztucznego jest topiony, prasowany i wtryskiwany do systemu kanałów formy.

Czas cyklu

Czas potrzebny do wykonania części. Na cykl składają się następujące kroki: zamknięcie formy, wstrzyknięcie tworzywa sztucznego, stwardnienie części, otwarcie formy i wyrzucenie części.

Durometer

Urządzenie do pomiaru twardości tworzywa sztucznego. Wyniki pomiarów są wyświetlane na skali numerycznej od niższej (tj. miększe) do wyższej (tj. twardsze).

Dysza wtryskowa

Stożkowaty element umocowany na końcu cylindra prasy wtryskowej, przez który tworzywo sztuczne dostaje się do wlewu.

Erodowanie

Obróbka elektroerozyjna (obróbka wyładowaniem elektrycznym). Metoda wytwarzania narzędzi, która pozwala uzyskać wyższe, cieńsze żebra niż podczas obróbki skrawaniem, tekst na żebrach i prostokątne krawędzie zewnętrzne części.

ESD

Oznacza "wyładowanie elektrostatyczne", efekt elektryczny, który w niektórych zastosowaniach może wymagać użycia dielektryku płynnego (nafty, oleju, wody dejonizowanej). Niektóre tworzywa sztuczne są elektrycznie przewodzące lub rozpraszające i pomagają uniknąć ESD.

Forma z prostym wyjściem

Narzędzie, zbudowane tylko dwóch połówek, stanowiących gniazdo, do którego wtryskiwane jest tworzywo sztuczne. Zazwyczaj termin ten odnosi się do narzędzia bez suwaków lub innych specjalnych funkcji jako rozwiązanie dla podcięć.

Forma rodzinna

Forma, w której jest więcej niż jedno gniazdo, umożliwiająca produkcję kilku części z tego samego materiału w jednym cyklu. Z reguły każde gniazdo tworzy inny numer części.

Forma wielogniazdowa

Narzędzie, posiadające więcej niż jedno gniazdo, stosowane do produkcji wielu części w jednym cyklu. Wszystkie gniazda mają zwykle ten sam numer części.

Frez trzpieniowy

Narzędzie tnące używane do frezowania.

GF

Wzmocnienie włóknem szklanym. Odnosi się to do tworzywa sztucznego z domieszką włókien szklanych. Tworzywa sztuczne wzmocnione włóknem szklanym są znacznie bardziej stabilne i sztywne niż analogiczne niewypełnione tworzywa sztuczne, ale nieco bardziej kruche.

Gniazdo

Przestrzeń pomiędzy stroną A i stroną B formy, która jest wypełniana materiałem w celu wyprodukowania części formowanej wtryskowo. Strona A formy jest również czasem nazywana gniazdem.

Grubość warstwy

Dokładna grubość pojedynczej warstwy dodatku, która często ma zaledwie kilka mikrometrów grubości. Części często składają się z kilku tysięcy warstw.

IGES

Initial Graphics Exchange Specification. Jest to popularny format pliku do wymiany danych CAD. Protolabs używa plików IGES do produkcji części formowanych wtrykowo.

Kanał wlewowy

Kanał, przez który tworzywo sztuczne jest wprowadzane od wlewu do punktów wtrysku. Z reguły kanały przebiegają równolegle, również wewnątrz powierzchni rozdzielających formy.

Linie łączenia strumieni

Są to wady w części, podobne do rys lub linii, powstające w miejscach, w których spotykają się strumienie płynącego materiału podczas wypełniania gniazda formy. To nie tylko defekt kosmetyczny, w tych miejscach część może charakteryzować się także gorszymi właściwościami mechanicznymi.

Luźne wkładki do form wtryskowych

Wkładki, który pozostają na wyrzuconej części i muszą być z niej ściągnięte przed następnym cyklem i ponownie włożony do formy.

Model szkieletowo-konturowy

Model CAD typu 2D lub 3D, który składa się tylko z linii i krzywych. Modele te nie nadają się do szybkiego formowania wtryskowego.

Nachylenie

skos, faza; płaskie ścięte narożniki.

Nachylenie formy

Skosy w formie, umożliwiające usunięcie części z formy bez jej uszkodzenia. Nachylenia formy zależą m.in. od procesu produkcyjnego, wielkości modelu i rodzaju materiałów.

Napędzane narzędzia

Narzędzia, dzięki którym podobne do frezowania procesy obróbki możliwe są za pomocą tokarki. Narzędzie obrotowe usuwają materiał z obrabianego półproduktu i umożliwiają produkcję elementów takich jak spłaszczenia,

Niedolew

Niekompletne wypełnienie formy tworzywem sztucznym, co powoduje, że cechy konstrukcyjne są nie w pełni uformowane lub brakuje ich. są krótkie lub brakuje ich.

Osadzanie topionego materiału (FDM, ang. fused deposition modelling)

Metoda druku 3D, w której nanoszony materiał (zwykle tworzywo sztuczne) przeciskany jest przez dyszę, ogrzaną do temperatury jego topnienia. Podobnie jak przy stereolitografii, model wytwarzany jest warstwa po warstwie, aż do powstania końcowego trójwymiarowego elementu.

Otwór osiowy

Jest to otwór, który leży równolegle do osi obrotu części toczonej, ale niekoniecznie koncentrycznie w stosunku do niej.

Otwór promieniowy

Otwór wykonany za pomocą napędzanych narzędzi, jest prostopadły do osi obrotu toczonej części i może być uważany za otwór boczny. Linie środkowe tych otworów niekoniecznie przecinają oś obrotu.

Pakowanie

Zastosowanie zwiększonego ciśnienia podczas formowania wtryskowego w celu wtłoczenia większej ilości tworzywa sztucznego do formy. Sposób ten jest często wykorzystywany do zwalczania wgłębień lub problemów z wtryskiem, ale również zwiększa prawdopodobieństwo zgniecenia i utknięcia wypraski w formie.

Parasolid

Format pliku do wymiany danych CAD.

Perłowanie

Zastosowanie materiałów ściernych (w tym wypadku szklanych perełek) w strumieniu sprężonego powietrza w celu stworzenia odpowiedniej struktury powierzchni części.

Platforma konstrukcyjna

Część maszyny do produkcji addytywnej; nośnik, na którym tworzone są obiekty 3D. Wymiary platformy determinują maksymalny rozmiar części. Często na platformie znajduje się kilka części o różnych geometriach.

Podcięcie

występuje przy ujemnym nachyleniu elementów części, np. ścianek. Podcięcie uniemożliwia wyrzucenie części i/lub otwarcie narzędzia. Przykładem tego jest otwór wywiercony z boku części, który przebiega prostopadle do kierunku otworu formy.

Pozostałości po wlewie

Po wtrysku, system kanałów z tworzywa sztucznego pozostaje złączony z częścią w miejscu bramek. Po odcięciu kanału wlewowego na części pozostaje niewielka skaza, tzw. pozostałość po wlewie.

Prasa

Maszyna do formowania wtryskowego.

Produkcja addytywna

Metoda, za pomocą której model CAD lub skanowanie obiektu jest odtwarzane warstwa po warstwie aż do powstania trójwymiarowego obiektu. AM (additive manufacturing) jest jednoznaczne z drukiem 3D. Stereolitografia, selektywne spiekanie laserowe oraz bezpośrednie spiekanie laserowe metali to tylko niektóre z powszechnie stosowanych procesów druku 3D.

Przewężka kantowa

Otwór, przez który tworzywo sztuczne przepływa do wnęki. Zazwyczaj umiejscowiony na zewnętrznej krawędzi narzędzia.

Rdzeń

Część narzędzia, które wnika do wnęki, formując wnętrze części. Rdzenie znajdują się zazwyczaj na stronie B narzędzia, dlatego strona B nazywana jest czasami "rdzeniem".

Rdzeń formy

Termin używany do opisania tej części formy, która jest wytwarzana przez dopasowanie połówek narzędzia (strony A i strony B).

Rozdzielczość

Poziom szczegółowości uzyskany na częściach drukowanych w 3D. Procesy takie jak stereolitografia i bezpośrednie spiekanie laserowe metali umożliwiają uzyskanie bardzo wysokiej rozdzielczości i bardzo małych detali.

Siła docisku

Siła potrzebna do tego, by forma pozostała zamknięta, aby żadne tworzywo sztuczne nie wydostawało się podczas wtrysku. Mierzona w tonach.

Siła ścinająca

Siła pomiędzy kilkoma warstwami tworzywa sztucznego ocierającymi się o powierzchnię narzędzia lub o siebie nawzajem. Wynikające z tego tarcie powoduje nagrzewanie się tworzywa sztucznego.

Skos

Pojęcie znane również jako faza; płaski, ścięty narożnik.

Skurcz przetwórczy

Podczas chłodzenia część z tworzywa sztucznego zmienia swój rozmiar. Jeżeli znany jest stopień skurczu tworzywa sztucznego, można zbudować gniazdo formy większe niż część końcowa, pozwalając części skurczyć się do pożądanych wymiarów.

Smugi

Przebarwione widoczne pasma w części, zwykle spowodowane wilgocią w tworzywie sztucznym.

Stereolitografia (SL)

Laser ultrafioletowy precyzyjnie naświetla ciekłe tworzywo sztuczne w celu jego utwardzenia. Rysuje na powierzchni materiału cienkie, dwuwymiarowe przekroje. Proces ten powtarzany jest warstawa po warstwie, aż do ukończenia złożonego modelu 3D.

STL

Oryginalnie oznaczało "STereoLitografię". Popularny format przesyłania danych CAD do maszyn do szybkiego prototypowania, które nie nadają się do formowania wtryskowego.

Strona A

Czasami nazywana wnęką lub gniazdem formy; ta część narzędzia, która zazwyczaj wytwarza zewnętrzną, "kosmetyczną" część produkowanego elementu. Strona A nie zawiera z reguły żadnych wbudowanych ruchomych części.

Strona B

Czasami nazywany "rdzeniem", część formy, w której znajdują się wypychacze, suwaki i inne złożone komponenty. Strona B zazwyczaj tworzy wnętrze części.

Suwak

Część narzędzia, która po zamknięciu narzędzia przesuwa się na zamierzone miejsce. Suwaki są najczęściej używane do rozluźnienia podcięcia lub okazjonalnie, aby umożliwić stworzenie ściany zewnętrznej bez nachylenia. Po otwarciu narzędzia, suwak zostaje usunięty, tak by część mogła zostać wyrzucona.

Suszenie tworzyw sztucznych

Wiele tworzyw sztucznych pochłania wodę i musi zostać wysuszone przed formowaniem wtryskowym, aby zapewnić dobre właściwości kosmetyczne i materiałowe.

Szczelina dylatacyjna

Krawędź części, na której rozdziela się narzędzie.

Ściana

Powrzechny termin dla powierzchni części. Równomierna grubość ścianek jest ważna.

Ślady deformacji

Zwane również śladami linii łączenia strumieni. Są to wady kosmetyczne części, ale i jednocześnie słabe punkty. W tych miejscach w trakcie procesu formowania spotkały się różne strumienie materiału, tworząc niekompletne połączenia i/lub widoczną linię.

Ślady po strumieniu

Ślady na części po przepływie strumienia tworzywa sztucznego, które pojawiają się, gdy prędkość wtrysku do formy typu C52 jest zbyt duża. Zazwyczaj powstają w pobliżu wlewu.

Ślady po wypychaczach

Wgłębienia, wypukłości, różnice w gładkości powierzchni, rysy na wyprasce z tworzywa sztucznego, spowodowane uderzeniem wypychaczy.

Tekstura

Specyficzny rodzaj obróbki powierzchni stosowany do niektórych lub wszystkich powierzchni części. Zabieg ten może obejmować zarówno delikatne wypolerowanie powierzchni, jak i wysoko wyprofilowany wzór. Tekstura może ukrywać niedoskonałości powierzchni i nadawać części lepszy wygląd lub wrażenia dotykowe.

Tłok

Mechanizm hydrauliczny, który wprowadza ślimak do cylindra i wtłacza tworzywo sztuczne do narzędzia.

Toczenie

W procesie toczenia, sztaba jest obracana w tokarce, podczas gdy narzędzie jest przytrzymywane przy obrabianym materiale w celu usunięcia materiału i wyprodukowania części cylindrycznej.

Trzpień

Element w narzędziu do tworzenia pustej przestrzeni w części. Często łatwiej jest opracować trzpień jako osobny element i w razie potrzeby dodać go do strony A lub B formy. Stalowe trzpienie są czasami używane w narzędziach aluminiowych do produkcji dużych, cienkich rdzeni, które mogłyby być zbyt kruche, jeśli byłyby wykonane z aluminium.

Tworzywo sztuczne

termin dla związków chemicznych, z których tworzy się wypraski. Często nazywany po prostu "plastikiem".

Tworzywo sztuczne zmniejszające palność

Ogniotrwałe tworzywo sztuczne.

Utknięcie w formie / zakleszczenie wypraski

Problem w fazie wyrzutu, kiedy część utyka w jednej z dwóch połówek formy i jej usunięcie jest trudne. Problem pojawia się często, gdy część zaprojektowano z nieodpowiednim nachyleniem powierzchni.

Wentylacja

Bardzo mały otwór (np. 0,02 - 0,1 mm) w gnieździe formy, zwykle na powierzchni zamykającej formę lub przez kanał wypychacza, przez który powietrze wydostaje się z formy w procesie formowania wtryskowego.

Wkładka

Część narzędzia, która jest instalowana w ramie narzędzia na stałę lub tymczasowo pomiędzy cyklami formowania.

Wlew

Część formy, przez którą tworzywo sztuczne dostaje się do kanału.

Wlew

Pierwszy etap w systemie dystrybucji tworzyw sztucznych, w którym tworzywo sztuczne dostaje się do formy. Wlew przebiega prostopadle do powierzchni oddzielających formy i wprowadza tworzywo sztuczne do kanałów wlewowych, które zazwyczaj znajdują się na powierzchniach oddzielających formy.

Wlew tunelowy

Wlew, który jest cięty przez korpus jednej strony narzędzia i nie pozostawia śladu na zewnętrznej powierzchni części.

Wtrysk

Proces, w którym stopione tworzywo sztuczne jest wtłaczane do narzędzia w celu uformowania części.

Wtrysk do gorącego kanału

Specjalny wlew, przez który tworzywo sztuczne jest wtryskiwane do przestrzeni formy po stronie A. Ten typ wlewu nie wymaga lejka i kanału wlewowego.

Wykończenie

Szczególny rodzaj obróbki powierzchni, stosowany do niektórych lub wszystkich powierzchni części. Zabieg ten może obejmować zarówno miękkie, wypolerowanie powierzchni jak i wysoko wyprofilowany wzór. Obróbka pomaga ukryć niedoskonałości powierzchni i nadać części lepszy wygląd lub wrażenia dotykowe.

Wymuszone odkształcenie

Cecha w narzędziu z podcięciem. Aby wyrzucić część, należy ją wygiąć lub rozciągnąć wokół podcięcia.

Wypływki, grat, zadziory

Powstają, kiedy tworzywo sztuczne dostaje się do szczeliny w liniach podziału narzędzia, tworząc niepożądaną cienką warstwę tworzywa sztucznego. Wypływki mogą być drobne, wyczuwalne jedynie w dotyku lub większe i rozleglejsze, przybierające różne kształty.

Wypychacze

Narzędzia zamocowane na stronie B narzędzia, które wypychają część z narzędzia, gdy ta jest wystarczająco schłodzona.

Wypychacze konturowe

Kołki wyrzutnika o specjalnym zakończeniu.

Wyrzut

Końcowy etap procesu formowania wtryskowego, w którym gotowa część jest wyrzucana z formy za pomocą wypychaczy lub innych mechanizmów.

Wzmocnienie

Trójkątne żebro, które wzmacnia pewne obszary, takie jak ściana przy podłożu, dnie.

Wzmocnione tworzywo sztuczne

Podstawowe tworzywa sztuczne, do których dodano wypełniacze w celu zwiększenia wytrzymałości. Są one bardziej podatne na odkształcenia, ponieważ orientacja włókien podąża za liniami przepływu, tworząc asymetryczne naprężenia. Z reguły tworzywa te są twardsze ale także bardziej kruche.

Zaokrąglenie

Zakrzywiona powierzchnia, na której żebro styka się ze ścianą; stosowana w celu poprawy przepływu materiału i wyeliminowania koncentracji naprężeń mechanicznych na gotowej części.

Zaokrąglony narożnik, zaokrąglona krawędź

Zwykle w przypadku geometrii części jest to naturalny rezultat obróbki w procesie formowania wtryskowego. Kiedy promień jest celowo dodawany do krawędzi części, nazywa się go zaokrągleniem.

Zamknięcie formy

Funkcja, która tworzy wewnętrzny otwór przelotowy w części poprzez zetknięcie strony A i strony B, zapobiegając przedostawaniu się tworzywa sztucznego do otworu przelotowego.

Zapadnięcia

Zagłębienia lub inne deformacje na powierzchni części spowodowane różnym tempem chłodzenia poszczególnych obszarów części. Najczęstszą przyczyną jest nadmierna wytrzymałość materiału.

Zatwierdzony medycznie / klasy medycznej

Właściwość tworzyw sztucznych nadających się do stosowania w niektórych zastosowaniach medycznych.

Zdatność do wykorzystania w branży spożywczej

Właściwość tworzyw sztucznych lub sprayów do form, które zostały dopuszczone do produkcji elementów, które potem mają kontakt z żywnością podczas ich wykorzystania.

Zmatowienie

Wada kosmetyczna, która pojawia się w miejscu, gdzie tworzywo sztuczne jest wtryskiwane do części; zwykle widoczna jako koncentryczne pierścienie lub matowa otoczka na gotowej części w punkcie wlewu.

Zniekształcenie

Skrzywienie lub wygięcie części podczas chłodzenia, które powstają z powodu naprężeń spowodowanych różnym tempem stygnięcia różnych obszarów części. Części wykonane z wypełnionych tworzyw sztucznych mogą również ulec deformacji podczas przepływu tworzywa sztucznego ze względu na rozmieszczenie wypełniaczy. Wypełniacze często kurczą się w innym tempie niż matryca z tworzywa sztucznego, a wyrównane włókna mogą powodować naprężenia anizotropowe.

Żebro

Cienka, przypominająca ścianę cecha konstrukcyjna, która usytuowana jest równolegle do kierunku otwierania narzędzia. Żebro to częsty element części z tworzyw sztucznych, zapewniający dodatkową stabilność ścian lub bossów.